Βοηθήστε τα έντερα σας με διατροφή και όχι μόνο.

Τι επηρεάζει τα έντερα;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες στην καθημερινή μας ζωή που επηρεάζουν  που επηρεάζουν άμεσα τα έντερά μας και την επιτυχή λειτουργία τους. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν τν ψυχολογική μας κατάσταση, την ώρα της ημέρας και την ποσότητα φυτικών ινών, αμύλου και, πιθανόν, οινοπνεύματος, που περιλαμβάνει η διατροφή μας.

ΠΡΩΙΝΗ ΡΟΥΤΙΝΑ

Η πιο σημαντική ώρα της ημέρας, όσον αφορά τα έντερα, είναι η πρώτη ώρα μετά το πρωινό ξύπνημα. Η έγερση από το κρεβάτι στέλνει ένα μήνυμα έγερσης στους μυς του κόλου. Αρχίζουν τότε μια σειρά κινήσεων, γνωστών ως έντονος περισταλτισμός, που οδηγούν το περιεχόμενο του κόλου έντερου προς το ορθό. Σε ορισμένα άτομα, οι κινήσεις αυτές είναι τόσο έντονες που το ορθό γεμίζει και, μέσα σε μερικά λεπτά από τη στιγμή που θα σηκωθούν από το κρεβάτι, αισθάνονται την ανάγκη να ενεργηθούν. Σε πολλά άτομα, ωστόσο, η επίδραση του πρωινού ξυπνήματος στο κόλον είναι λιγότερο ισχυρή και πρέπει να ενισχυθεί από το πρόγευμα. Η κατανάλωση τροφής σε οποιανδήποτε ώρα της ημέρας αφυπνίζει τόσο το κόλον έντερο όσο και το στομάχι.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να τονιστεί η σημασία της πρωινής ρουτίνας. Αν η παρόρμηση για κένωση πριν ή μετά το πρόγευμα είναι έντονη, όλα πηγαίνουν καλά – είναι μάλλον απίθανο να αγνοηθεί. Αν, όμως, η αίσθηση αυτή είναι λιγότερο ισχυρή, τότε το άτομο ( κυρίως οι γυναίκες ) δεν νιώθει την ανάγκη να ενεργηθεί και αν τυχαίνει να βιάζεται, τότε είναι πολύ πιθανόν η παρόρμηση να αγνοηθεί.

Η παρόρμηση έχει επίσης πιθανότητες  να αγνοηθεί αν καθυστερήσει την εμφάνισή της έως ότου περάσει μια ώρα από το πρόγευμα ή περισσότερο.  Μέχρι τότε, οι πολυάσχολοι άνθρωποι έχουν ήδη καταπιαστεί με τις καθημερινές τους δραστηριότητες και συχνά δεν μπορούν να πάνε στην τουαλέτα.  Έτσι, καταστέλλουν την «παρόρμηση για κένωση». Αυτή υποχωρεί και δεν επανεμφανίζεται παρά μόνο αφού περάσουν αρκετές ώρες ή ακόμα και ολόκληρη η ημέρα.

Το πρώτο βασικό πράγμα που πρέπει να κάνετε για να λειτουργεί σωστά το έντερό σας και να αποκτήσετε τη συνήθεια να ενεργείστε κάθε πρωί, είναι να ανταποκρίνεστε στην παρόρμηση για κένωση. Μια τέτοια παρόρμηση που τακτικά αναμένεται και τακτικά εκτελείται, έχει τις περισσότερες πιθανότητες να κάνει την εμφάνισή της επίσης τακτικά.

ΟΙ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΙΣ

Το κόλον έντερο είναι πιθανότατα πιο ευαίσθητο στην ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση του ατόμου από όσο άλλα όργανα του σώματος. Η έντονη ανησυχία επισπεύδει συχνά τη μεταφορά των περιεχομένων του και μπορεί να οδηγήσει σε υδαρή κόπρανα. Από την άλλη πλευρά, οποιαδήποτε αλλαγή στην καθημερινή ρουτίνα του ατόμου, όπως τα ταξίδια, μπορεί να εξαφανίσει τη συνηθισμένη ανάγκη για αφόδευση μετά το πρόγευμα και να οδηγήσει σε δυσκοιλιότητα για μια – δυο ημέρες.

Το άγχος και τα καταπιεσμένα συναισθήματα, όπως ο φόβος, ο θυμός και η πικρία, μπορεί να έχουν διάφορες επιπτώσεις – σε ορισμένα άτομα λιγότερο συχνές κενώσεις και περισσότερο σβολώδη κόπρανα  και σε άλλα πιο συχνές κενώσεις και περισσότερο υδαρή κόπρανα.  Πολλά άτομα που βρίσκονται υπό την επήρεια άγχους, εκδηλώνουν το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου. Αρχίζουν, τότε, να ανησυχούν για την υγεία τους και αυτό προκαλεί περαιτέρω διαταραχές της εντερικής λειτουργίας, ιδίως επειδή ενδέχεται να ντρέπονται να το συζητήσουν με κάποιον.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για το ότι το άγχος, η πίεση, η βιασύνη και ο καθημερινός αγώνας για το κυνήγι του χρόνου που επιβάλλει η σύγχρονη ζωή, επηρεάζουν αρνητικά την εντερική λειτουργία πολλών ατόμων. Και το γεγονός ότι η λειτουργία των εντέρων παραμένει ένα θέμα ταμπού, μάλλον επιδεινώνει την κατάσταση. Δεν είναι παράξενο που ορισμένα άτομα εμφανίζουν εμμονή με τα έντερά τους και καταλήγουν σε υπακτικά και άλλα φάρμακα. Περισσότερες γυναίκες από άνδρες πηγαίνουν στα νοσοκομεία με τέτοιου είδους προβλήματα. Η σχέση μεταξύ μυαλού και εντέρου είναι τόσο σημαντική, που της έχουμε αφιερώσει ένα ολόκληρο κεφάλαιο σε αυτό το βιβλίο.

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Πολλά άτομα εκδηλώνουν δυσκοιλιότητα όταν περιορίζονται στο κρεβάτι λόγω κάποιας ασθένειας ή κάποιου τραυματισμού. Στο άλλο άκρο, οι μαραθωνοδρόμοι παθαίνουν μερικές φορές διάρροια κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Πιστεύεται ευρέως ότι η σωματική δραστηριότητα βοηθά στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας, αλλά οι επιστημονικές αποδείξεις είναι μάλλον ισχνές. Παρ ‘όλα αυτά, η σωματική δραστηριότητα έχει πολλά άλλα οφέλη και πρέπει να ενθαρρύνεται.

ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΜΥΛΟ

Από όλα όσα τρώμε και πίνουμε, τα μόνα που επηρεάζουν τη λειτουργία του παχέος εντέρου, τουλάχιστον στους περισσότερους ανθρώπους, είναι οι διαιτητικές ίνες, το άμυλο και, ενδεχομένως, το οινόπνευμα. Με τον όρο «διαιτητικές ίνες» εννοούμε τα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών.

Το κοινό χαρακτηριστικό διαιτητικών ινών και αμύλου είναι ότι δεν τα πέπτουμε εντελώς στο λεπτό έντερο, με συνέπεια να φτάνει μια μικρή ποσότητα στο κόλον. Οι φυτικές ίνες δεν αφομοιώνονται καθόλου, ενώ το άμυλο αφομοιώνεται κατά 90%. Εντούτοις, δεδομένου ότι η διατροφή μας περιλαμβάνει 10 φορές περισσότερο άμυλο από όσο φυτικές ίνες, το πρώτο τμήμα του παχέος εντέρου, το τυφλό έντερο, υποδέχεται ίσες, περίπου ποσότητες φυτικών ινών και αμύλου. Οι ουσίες αυτές εισέρχονται στο τυφλό έντερο υπό τη μορφή ενός παχύρευστου υλικού που μοιάζει με σούπα, σε ποσότητα 1 – 1,5 λίτρου την ημέρα. Το κόλον μετατρέπει αυτό το υλικό σε ένα παχύ χυλό σπογγώδους – συμπαγούς υλικού, απορροφώντας το μεγαλύτερο μέρος του νερού του, μέσω μιας πολύπλοκης διαδικασίας που αποκαλείται ζύμωση.

Η ζύμωση είναι μια αλυσιδωτή διαδικασία κατά την οποία τα μεγάλα μόρια (χημικές ουσίες) των διαιτητικών ινών και του αμύλου διασπώνται σε μικρά, απλά μόρια, μέσω των βακτηριδίων που υπάρχουν στο κόλον. Τα βακτηρίδια προβαίνουν σε αυτή την πράξη ώστε να εξασφαλίσουν ενέργεια για τη δική τους ανάπτυξη και το δικό τους πολλαπλασιασμό, αλλά υπάρχουν δύο σημαντικά κερδοφόρα υποπροϊόντα – τα οξέα και τα αέρια. Τα αέρια είναι γνωστά σε όλους μας. Συνίστανται σε υδρογόνο,  διοξείδιο του άνθρακα και, σε ορισμένα άτομα, μεθάνιο. Είναι άοσμα οι οσμές προέρχονται από τα βακτηρίδια που διασπούν τις πρωτεΐνες. Τα αέρια, ωστόσο, μπορεί να είναι εύφλεκτα!

Κανείς δεν θα συσχέτιζε λογικά το κόλον με το ξίδι στην πραγματικότητα, όμως, το βασικό οξύ που περιέχει ξύδι, το οξικό οξύ, είναι το ίδιο με εκείνο στο κόλον. Μαζί με δύο άλλα οξέα, το οξικό οξύ είναι υπεύθυνο για το ότι η δεξιά πλευρά του παχέος εντέρου, όπου γίνετε το μεγαλύτερο μέρος της ζύμωσης, είναι τόσο όξινη που πολλά βακτηρίδια δεν μπορούν να ζήσουν εκεί και άλλα επιβραδύνονται. Στην πραγματικότητα, αυτή η οξύτητα μπορεί να είναι μία από τις άμυνες του σώματος έναντι των επιβλαβών βακτηριδίων, όπως αυτά που προκαλούν δυσεντερία. Ένα από τα οξέα χρησιμοποιείται επίσης ως πηγή ενέργειας από τα κύτταρα που επικαλύπτουν το κόλον.

Λόγω όλων αυτών, οι επιστήμονες τείνουν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι, προκειμένου να παραμείνει υγιές, το κόλον έντερο χρειάζεται πολλούς υδραγονάνθρακες που μπορούν να ζυμωθούν. Αυτό σημαίνει ότι η διατροφή μας πρέπει να περιλαμβάνει πολλά άμυλα που δεν αφομοιώνονται εύκολα ή πολλές φυτικές ίνες (εκτός από τα λίγα άτομα με ασυνήθιστα ευαίσθητο κόλον). Το ένα όφελος είναι η επαρκής τροφοδότηση με οξέα, το άλλο είναι ότι τα κόπρανα είναι πιο ογκώδη και μαλακά, γεγονός που κάνει την αφόδευση πιο εύκολη.

Το υπακτικό αποτέλεσμα των φυτικών ινών είναι γνωστό από την αρχαιότητα αλλά, κατά ένα περίεργο τρόπο, εξακολουθούμε να μην το καταλαβαίνουμε πλήρως. Το πιθανότερο είναι να συμβαίνουν αρκετά διαφορετικά πράγματα. Ένα είναι ότι οι φυτικές ίνες δρουν σαν σφουγγάρια – κατακρατούν αποτελεσματικά το νερό. Ένα άλλο είναι ότι ερεθίζουν τις απολήξεις των νεύρων στ εντερικά τοιχώματα, παρακινώντας ηλεκτρικά κυκλώματα ή αντανακλαστικά που κάνουν το έντερο να συσπάται. Ένα τρίτο είναι ότι παρέχουν ένα πλούσιο γεύμα τα εντερικά βακτηρίδια, τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται με ταχύτατους ρυθμούς και προστίθενται στα κόπρανα που κατευθύνονται προς τον πρωκτό. Κατά συνέπεια, οι φυτικές ίνες αντιπροσωπεύουν για το κόλον έντερο τα τρία παραπάνω πράγματα.

ΤΥΠΟΙ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ

Τα τοιχώματα των φυτικών κυττάρων αποτελούνται κατά κύριο λόγο από τεράστια μόρια που ονομάζονται πολυσακχαρίτες. Αυτές αποτελούνται με η σειρά τους από πολλά μικρά σακχαρώδη μόρια που είναι ενωμένα στις άκρες. Το ίδιο ισχύει και για το άμυλο, αλλά σε αυτό οι ενώσεις μεταξύ των σακχάρων διασπώνται εύκολα. Στους μη αμυλούχους πολυσακχαρίτες, οι ενώσεις των σακχάρων δεν διασπώνται εύκολα  τα βακτηρίδια μπορεί να τις διασπάσουν, αλλά τα πεπτικά μας ένζυμα, όχι.

Ορισμένοι μη αμυλούχοι πολυσακχαρίτες μοιάζουν με μακριές κλωστές ή ίνες. Το κυριότερο παράδειγμα είναι η κυτταρίνη. Άλλοι μη αμυλούχοι πολυσακχαρίτες, στην πραγματικότητα οι περισσότεροι, έχουν μια κλαδωτή διάρθρωση, που σημαίνει ότι συμπεριφέρονται σαν τσίχλες ή ζελέ. Η πηκτίνη στα φρούτα, που κάνει τα ζελέ να δένουν, αποτελεί ένα γνωστό παράδειγμα.

ΠΗΓΕΣ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ

Φυτικές ίνες περιέχουν όλες οι τροφές που παράγονται από φυτά, με την προϋπόθεση να μην έχουν υποστεί βίαιη επεξεργασία. Στην πραγματικότητα, οι μόνες τροφές που βασίζονται σε φυτά και εν περιέχουν φυτικές ίνες είναι το λάδι, η ζάχαρη και τα σιρόπια. Εντούτοις, μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών αφαιρείται κατά την άλεση του άσπρου αλεύρου και του άσπρου ρυζιού και κατά την παρασκευή ριζάλευρου και νιφάδων καλαμποκιού.

Η καλύτερη πηγή φυτικών ινών είναι οι σπόροι – με την προϋπόθεση ότι το περίβλημά τους παραμένει άθικτο. Ως εκ τούτου, τροφές πραγματικά πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι το ψωμί ολικού άλευρου και άλλες τροφές που παρασκευάζονται με ολικό άλευρο, τα δημητριακά από σιτάρι ολικού άλευρου, τα καρύδια, τα μπιζέλια, τα φασόλια και οι φακές.

Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούνται κυρίως από νερό κατά συνέπεια, αναλογικά με το βάρος τους είναι μάλλον φτωχά σε φυτικές ίνες. Μολαταύτα, οι Βρετανοί τείνουν να τα καταναλώνουν σε σχετικά μεγάλες ποσότητες (ιδιαίτερα τις πατάτες), οπότε καταλήγουν να συνεισφέρουν σημαντικά στην πρόσληψη φυτικών ινών.

Οι πίνακες που δείχνουν την περιεκτικότητα σε ίνες διαφόρων τροφών είναι αξιόπιστοι ως οδηγός για το υπακτικό τους αποτέλεσμα. Ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζουν οι τροφές τους ανθρώπους ποικίλλει σημαντικά. Και η επίδραση των τροφών ποικίλλει ανάλογα με την επεξεργασία που έχουν υποστεί, το πώς έχουν μαγειρευτεί, ακόμα και το πόσο παλιές ή ώριμες είναι. Προκειμένου, λοιπόν, να καταναλώνετε τη σωστή ποσότητα φυτικών ινών, το καλύτερο είναι να βασίζεστε σε μερικές γενικές αρχές: μειώστε την κατανάλωση ελαίων, σακχάρων και σιροπιών (και ζωικών λιπών) και αυξήστε την κατανάλωση μη επεξεργασμένων ή ελάχιστα επεξεργασμένων φυτικών τροφών.

Το κόλον έντερο ορισμένων ατόμων χρειάζεται περισσότερες φυτικές ίνες από αυτές που παίρνουν από τις τροφές, ακόμα και από το ολικό άλευρο, και για να αποφύγουν τη δυσκοιλιότητα καλό θα ήταν να συμπληρώνουν τη διατροφή τους με πίτουρα. Τα πίτουρα κυκλοφορούν σε πολλές μορφές, μερικές από τις οποίες είναι ιδιαίτερα εύγευστες. Τα φυσικά, ωμά πίτουρα είναι πιθανότατα και τα πιο αποτελεσματικά. Ένας απλός ευχάριστος και οικονομικός τρόπος κατανάλωσης φυτικών πίτουρων είναι να τα αναμειγνύετε με πόριτζ, μούσλι ή άλλα δημητριακά πρωινού. Τα πίτουρα ταιριάζουν επίσης πολύ με παχιές σούπες, κομπόστα μήλου, ρύζι ή γιαούρτι, και αρκετά με χυμό πορτοκαλιού. Μη χαλάσετε, όμως, την εμφάνιση ενός ευπαρουσίαστου γεύματος   ραντίζοντάς το με πίτουρα! Τα φυσικά πίτουρα διατίθενται σε πολλά καταστήματα υγιεινής διατροφής, σούπερ μάρκετ και φαρμακεία.

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ

Όπως συμβαίνει με όλες τις τροφές, είναι πιθανό να καταναλώσετε υπερβολική ποσότητα φυτικών ινών.  Ορισμένες τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες ενοχλούν κάποιους ανθρώπους, προκαλώντας τους τυμπανισμό και δυσφορία ή ακόμα και διάρροια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι άνθρωποι καλό είναι να χρησιμοποιούν τη λογική τους, αποκλείοντας τη συγκεκριμένη τροφή από το διαιτολόγιό τους και αντικαθιστώντας την με κάποια άλλη. Αν είστε ένα από αυτά τα ευαίσθητα άτομα και ο οργανισμός σας αντιδρά άσχημα σε μία συγκεκριμένη τροφή, φροντίστε να δώσετε στο έντερό σας αρκετό χρόνο, ώστε να ανανήψει πλήρως προτού περιλάβετε κάποια άλλη πλούσια σε φυτικές ίνες τροφή στο διαιτολόγιο σας.

Ένας άλλος τρόπος να αντιμετωπίσετε προβλήματα με τις φυτικές ίνες είναι να αυξήσετε απότομα την πρόσληψή τους. Αν σκέφτεστε να αλλάξετε τη διατροφή σας, να το κάνετε σταδιακά, ώστε να δώσετε στο έντερό σας χρόνο να συνηθίσει τις νέες τροφές ή τη νέα ισορροπία τροφών που καταναλώνετε. Αν θέλετε να δοκιμάσετε τα φυσικά πίτουρα ξεκινήστε με μία μικρή ποσότητα, για παράδειγμα ένα κουταλάκι την ημέρα, και αυξήστε την σταδιακά σε διάρκεια δύο έως τεσσάρων εβδομάδων, έως ότου επιτύχετε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αν διαπιστώσετε ότι χρειάζεστεπερισσότερο από έξι κουταλάκια την ημέρα, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για εναλλακτικές λύσεις.

Αν τα φυσικά πίτουρα σας ενοχλούν, δοκιμάστε να τα καταναλώσετε σε διαφορετική μορφή, όπως για παράδειγμα τα εμπλουτισμένα με πίτουρα μπισκότα, δημητριακά ή ψωμί.  Αν διαπιστώσετε ότι το έντερό σας παρουσιάζει δυσανεξία σε όλα τα είδη πίτουρων, τότε καλό είναι να επισκεφθείτε τον γιατρό σας. Τα άτομα που αυξάνουν την πρόσληψη φυτικών ινών πρέπει να αναμένουν ότι θα αποβάλλουν περισσότερα αέρια, αλλά αυτή η ανεπιθύμητη ενέργεια υποχωρεί συνήθως ύστερα από μερικές εβδομάδες.

Οι άνθρωποι ρωτούν συχνά πώς μπορούν να ελέγξουν αν καταναλώνουν επαρκή ποσότητα φυτικών ινών. Η απάντηση είναι απλή: παρατηρήστε απλώς τα κόπρανά σας καθημερινά και για μία εβδομάδα αν ανήκουν, συνήθως, στους Τύπους 4, 5 ή 6  καταναλώνετε σίγουρα αρκετές φυτικές ίνες και δεν χρειάζεστε περισσότερες. Αν ανήκουν πάντα στον Τύπο 3 ή λιγότερο, αξίζει να αυξήσετε την πρόσληψη  φυτικών ινών έως ότου τα κόπρανά σας γίνουν, τουλάχιστον μερικές φορές, Τύπος 4.

Τι μπορεί να μην πάει καλά;

Όταν όλα πηγαίνουν καλά, η κένωση των εντέρων είναι μία από τις μικρές απολαύσεις της ζωής. Όπως συμβαίνει και με ένα καλό ξύσιμο, ανακουφίζεστε από μια ενόχληση, αυτό που μένει, είναι ένα αόρατο, ζεστό αίσθημα ικανοποίησης. Σε ένα ιδεώδη κόσμο, θα έπρεπε να ζούμε αυτήν τη σύντομη αλλά ευχάριστη εμπειρία μία με δύο φορές την ημέρα – μετά το πρωινό ξύπνημα ή μετά το πρόγευμα και, ενδεχομένως, ύστερα από κάποιο άλλο γεύμα. Η πράξη της αφόδευσης θα ήταν προβλέψιμη και αβίαστη – κάτι που θα γινόταν και θα ξεχνιόταν γρήγορα.

Η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Σε μια πρόσφατη έρευνα, διαπιστώθηκε ότι λιγότεροι από τους μισούς άνδρες και λιγότερες από το ένα τρίτο των γυναικών συνηθίζουν να πηγαίνουν για κένωση μία με δύο φορές την ημέρα. Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό αυτής της έρευνας ήταν ότι οι άνθρωποι που συμμετείχαν σε αυτήν κρατούσαν αρχείο όσων συνέβαιναν αφότου έκλειναν την πόρτα της τουαλέτας. Όταν αναλύθηκαν όλα αυτά τα αρχεία, ανακαλύφθηκαν διάφορα πράγματα. Μία ανακάλυψη ήταν ότι η αρχή ήταν πολλές φορές επίπονη, περίπου το 50% των ατόμων αναγκάζονταν να κρατήσουν την αναπνοή τους και να ασκήσουν πίεση.

Μη ικανοποιητική ήταν, όμως, και η κατάληξη της κένωσης, συχνά, η αποβολή των κοπράνων δημιουργούσε την αίσθηση ότι το έντερο δεν είχε εκκενωθεί σωστά.

Στην πραγματικότητα, όταν ορισμένες από τις γυναίκες προσφέρθηκαν να κρατήσουν αρχείο για ένα μήνα, διαπιστώθηκε ότι όλες ένιωσαν αυτό το αίσθημα του ανικανοποίητου κάποια στιγμή μέσα στον μήνα και αρκετές το ένιωθαν σχεδόν κάθε φορά που πήγαιναν για κένωση. Η φυσική αντίδραση σε αυτό το συναίσθημα είναι να συνεχίζει κανείς την προσπάθεια, με την ελπίδα ότι θα βγει και κάτι ακόμα. Δεν βγαίνει όμως! Πρέπει, λοιπόν, να υπάρχουν πολλοί απογοητευμένοι άνθρωποι πίσω από αυτές τις κλειστές πόρτες.

Ένα άλλο συναίσθημα που κάνει τους ανθρώπους να καταβάλλουν επίπονη προσπάθεια είναι ότι έχουν ανάγκη να ενεργηθούν, αλλά δεν μπορούν όταν προσπαθούν, δεν τα καταφέρνουν – δεν υπάρχει τίποτα! Υποψιάζομαι ότι παρόμοιοι ψευδείς συναγερμοί αποτελούν συνήθη εμπειρία, αλλά, κατά ένα περίεργο τρόπο, δεν έχουν αναγνωρισθεί ως σύμπτωμα από την ιατρική κοινότητα. Σε κάθε περίπτωση, το συναίσθημα αυτό ενισχύει την ευρεία εντύπωση ότι η αφόδευση είναι μία απρόβλεπτη και στενάχωρη πράξη- στην καλύτερη περίπτωση μία ενόχληση και στην χειρότερη ένας εφιάλτη.

Το γεγονός ότι υπάρχει αυτή η εντύπωση είναι ιδιαίτερα παράξενο. Καμία άλλη λειτουργία του σώματος (εκτός, ίσως, από την εμμηνόρροια) δεν εγείρει τέτοια δυσφορία. Αναπνέουμε ασυνείδητα ( εκτός, ίσως, ύστερα από επίπονη άσκηση), τρώμε και πίνουμε αυτόματα ή με ευχαρίστηση, ουρούμε συνήθως, χωρίς καν να το σκεφτόμαστε. Γιατί πρέπει η αφόδευση να διαφέρει τόσο πολύ;

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι και είναι σημαντικό να τους καταλάβουμε, προκειμένου να κατανοήσουμε και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS), καθώς και όλες τις υπόλοιπες διαταραχές που αναφέρονται πιο κάτω. 

ΑΠΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗ

Η αφόδευση είναι η μοναδική λειτουργία του ανθρώπου που δεν μπορεί να συζητηθεί δημοσίως και ακόμα λιγότερο να απεικονιστεί στην τηλεόραση, αν και είναι πιο φυσική από ορισμένα πράγματα που δείχνει η τηλεόραση. Η αναφορά στην αφόδευση γίνετε πάντα συνοδεία γέλιου, χαχανητού ή μειδιάσματος. Όλα αυτά δυσκολεύουν αφάνταστα το άτομο που αντιμετωπίζει προβλήματα με την αφόδευση, ή που απλώς πιστεύει ότι αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, να μιλήσει γι’ αυτό ή σε οποιονδήποτε άλλον. Ο φόβος της γελοιοποίησης είναι ένας από τους μεγάλους ανασταλτικούς παράγοντες της συζήτησης. Το ίδιο και η αμήχανη σιωπή.

Ένα άλλο πρόβλημα, όσον αφορά τη συζήτηση γύρω από την αφόδευση, είναι η ανεπάρκεια της γλώσσας. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος αποφασίζει να επισκεφθεί το γιατρό του και να του μιλήσει για το πρόβλημά που τον απασχολεί. Τι θα πει; Συνήθως, είναι κάτι έμμεσο ή αόριστο, όπως «Δεν πηγαίνω κανονικά». Ένας συνταξιούχος λυκειάρχης, που θα έπρεπε κανονικά να είναι πρότυπο ορθής χρήσης του λόγου, ήρθε σε μένα και μου είπε: «Γιατρέ δυσκολεύομαι πολύ να κάνω κάτι με τα σωθικά μου». Ύστερα από αρκετές ερωτήσεις, παραδέχθηκε ότι αυτό που εννοούσε, ήταν ότι χρειαζόταν να καταβάλει επίπονη προσπάθεια προκειμένου να αφοδεύσει! Υποθέτω ότι ντρεπόταν να μιλήσει πιο ξεκάθαρα, αλλά υποψιάζομαι ότι απλώς δεν ήξερε πώς να περιγράψει το πρόβλημα του με λέξεις.  Ένας άλλος ιδιαίτερα μορφωμένος ασθενής μου, συνταξιούχος δικηγόρος, υπέφερε από διάρροια. Όταν του ζήτησα να γράψει τα παράπονά του, εκείνος έγραψε: «Μη συνεργάσιμες δραστηριότητες του πεπτικού σωλήνα». Οι άνθρωποι που υποφέρουν από διάρροια λένε συνήθως ότι τους «ενοχλεί η κοιλιά τους».  Κάτι που, για ακόμα μια φορά, θα μπορούσε να σημαίνει οτιδήποτε.

Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι ο γιατρός έχει καταλάβει ότι ο ασθενής έχει κάποιο πρόβλημα με την κένωση. Πώς συνεχίζεται η συζήτηση; Μάλλον άσχημα σε πολλές περιπτώσεις, υποψιάζομαι. Όταν ο ασθενής λέει «Δεν πηγαίνω κανονικά», μπορεί να εννοεί τουλάχιστον τέσσερα διαφορετικά πράγματα. Ορισμένα από τα συνήθη συμπτώματα αναφέρονται στο διπλανό πλαίσιο.

Είναι σημαντικό να δώσει ο ασθενής στον γιατρό του να καταλάβει τι ακριβώς εννοεί, διότι τα πρώτα δύο συμπτώματα- η επίπονη κένωση και οι ανεπαρκείς τάσεις για κένωση – σημαίνουν γενικά ότι τα κόπρανα είναι αφύσικα μικρά και σκληρά – με άλλα λόγια, υπάρχει δυσκοιλιότητα. Τα δύο τελευταία συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε δυσκοιλιότητα, αλλά συνήθως είναι αποτέλεσμα ευερέθιστου ορθού. Το ορθό μπορεί να ερεθιστεί λόγω φλεγμονής (πρωκτίτιδας) ή λόγω του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Υπάρχουν, λοιπόν, τρεις πιθανότητες. Και είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί το θέμα, διότι η θεραπεία για δυσκοιλιότητα δεν θα βοηθήσει την πρωκτίτιδα και μπορεί ακόμα να επιδεινώσει τα συμπτώματα κάποιου που υποφέρει από το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.

Μακάρι να μπορούσα να πω ότι όλοι οι γιατροί είναι εκπαιδευμένοι να διευθετούν αυτά τα προβλήματα. Φοβάμαι, όμως, ότι δεν θα ήταν αλήθεια. Τα ιατρικά εγχειρίδια αναφέρονται ελάχιστα στα κόπρανα και στην αφόδευση και οι φοιτητές της Ιατρικής δεν μαθαίνουν πρακτικά τίποτα γύρω από το τι είναι φυσιολογικό και τι όχι. Κατά ένα περίεργο τρόπο, οι γιατροί, ακόμα και οι ειδικευμένοι, σπάνια συζητούν αυτά τα ζητήματα. Υπάρχουν κάποια εντερικά συμπτώματα που δεν έχουν ποτέ λάβει  κάποια ονομασία και άλλα με διαφορετικούς ορισμούς σε διαφορετικά λεξικά ή εγχειρίδια. Ο λόγος που έχει δημιουργηθεί  αυτή η μη ικανοποιητική κατάσταση, είναι ότι ελάχιστο επιστημονικό έργο έχει επιτελεστεί στον τομέα της αφόδευσης και των κοπράνων – κατά συνέπεια, αυτός ο τομέας της Ιατρικής πρέπει να θεωρείτε μη ανεπτυγμένος.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ

Όταν το έντερο έχει προσβληθεί από κάποια ασθένεια ή δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε, η διαταραχή εφιστά συνήθως την προσοχή μας με έναν ή περισσότερους από τους ακόλουθους τρόπους:

• Πόνος στην κοιλιά
• Πόνος στο ορθό ή τον πρωκτό
• Αίσθημα τυμπανισμού ή πραγματική διάταση της κοιλιάς
• Δύσκολη κένωση
• Σκληρά κόπρανα
• Όχι συχνή κένωση
• Πολύ συχνή κένωση
• Υδαρή κόπρανα
• Αίσθημα ελλιπούς εκκένωσης του ορθού
• Έπειξη για εκκένωση (επείγουσα ανάγκη για κένωση)
• Αποβολή αίματος στα κόπρανα
• Αποβολή βλέννας (γλοιώδους υγρού) από το ορθό
• Εμφάνιση όγκου στον πρωκτό